4 Cảnh báo về sự bào mòn niềm tin trong thế giới review trả phí

Thế giới số hiện đại đã trao cho KOL và KOC quyền lực to lớn trong việc định hướng hành vi tiêu dùng. Thế nhưng, đằng sau những ánh hào quang của các bài review, không ít trường hợp ẩn giấu sự thiếu trung thực vì mục đích lợi nhuận. Khi các lời khen không còn dựa trên trải nghiệm thực tế mà được dẫn dắt bởi chi phí quảng bá dưới hình thức review trả phí, niềm tin của người tiêu dùng dễ dàng bị tổn thương.

Bài viết này sẽ giúp bạn nhận diện những dấu hiệu cảnh báo, để giữ vững sự tỉnh táo trước cơn lốc review trả phí đang lan rộng trong thế giới tiêu dùng hiện đại.

1. KOL – KOC đánh mất sự tin cậy vì tràn lan review trả phí

Trong thời đại truyền thông bùng nổ, KOL (Key Opinion Leader) và KOC (Key Opinion Consumer) từng được xem như những người định hướng tiêu dùng uy tín. Tuy nhiên, sự xuất hiện ồ ạt của các chiến dịch review trả phí (khen lấy tiền) đã làm xói mòn lòng tin ấy. Nhiều người nổi tiếng chấp nhận đánh đổi hình ảnh cá nhân để tham gia vào các hợp đồng quảng bá, khen ngợi sản phẩm một cách phiến diện, thiếu kiểm chứng thực tế.

Theo khảo sát của Edelman Trust Barometer 2024, chỉ còn 35% người tiêu dùng tin tưởng vào nội dung do KOL - KOC đăng tải, giảm mạnh so với tỷ lệ 52% cách đây 5 năm. Sự sụt giảm này phản ánh một thực tế đau lòng: giữa vô số lời khen có chủ đích, người tiêu dùng dần mất khả năng phân biệt đâu là chia sẻ thật lòng, đâu chỉ là chiêu trò tiếp thị được dàn dựng.

Mới đây cộng đồng mạng cũng đã dậy sóng với vụ việc liên quan đến sản phẩm kẹo rau củ Kera, khi hàng loạt TikToker và người nổi tiếng đã quảng bá sản phẩm này với những lời khen ngợi quá mức - tiêu biểu cho những bài review trả phí thiếu kiểm chứng, dẫn đến sự phản ứng mạnh mẽ từ cộng đồng mạng.

Kẹo rau củ Kera hồi chuông cảnh tỉnh cho KOC - KOL về review trả phí

Đặc biệt, TikToker Nguyễn An – chủ kênh "Chú Cá Review Không Booking" – đã bị Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM mời làm việc để làm rõ việc quảng bá và bán sản phẩm này trên kênh của mình.

Ngoài ra, TikToker Hằng Du Mục – một trong những người nổi tiếng quảng bá sản phẩm kẹo rau củ Kera – cũng đã vấp phải chỉ trích từ cộng đồng mạng khi sản phẩm này bị nghi ngờ về nguồn gốc và chất lượng. Những sự việc này đã làm dấy lên nghi ngờ về tính minh bạch trong việc quảng bá sản phẩm của các KOL – KOC.

2. Người tiêu dùng lúng túng giữa thật giả, dễ tổn thương khi chọn sai sản phẩm

Đứng trước "rừng thông tin" dày đặc, người tiêu dùng ngày nay đối diện với một nghịch lý: càng nhiều sự lựa chọn, càng dễ sai lầm. Khi các review trả phí đều rập khuôn theo kịch bản "5 sao", người mua hàng thiếu căn cứ để đánh giá khách quan. Tâm lý muốn nhanh chóng ra quyết định trong bối cảnh áp lực xã hội vô hình càng khiến người ta dễ bị cuốn theo hiệu ứng đám đông.

Một nghiên cứu đăng trên Journal of Consumer Research năm 2023 chỉ ra rằng, có đến 47% quyết định mua hàng trên nền tảng mạng xã hội là do cảm xúc tức thời, không qua kiểm chứng thông tin - phần lớn bị ảnh hưởng từ các review trả phí được dàn dựng. Khi sản phẩm không như kỳ vọng, hậu quả thường là thất vọng, lãng phí tài chính, và tệ hơn nữa là ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tinh thần và thể chất người tiêu dùng.

3. Những trường hợp nghiêm trọng: ai chịu trách nhiệm ?

Không phải mọi sai lầm tiêu dùng đều chỉ dừng lại ở tổn thất nhỏ. Trong các lĩnh vực nhạy cảm như thực phẩm chức năng, mỹ phẩm hay thiết bị chăm sóc sức khỏe, hậu quả từ việc tin vào các bài review trả phí có thể rất nghiêm trọng. Đã có không ít trường hợp người tiêu dùng phải nhập viện, chịu tổn thương lâu dài sau khi mua sản phẩm theo lời khen của các KOL.

Vụ việc gây chấn động gần đây liên quan đến sản phẩm sữa bột giả do hai công ty Rance Pharma và Hacofood sản xuất là minh chứng rõ nét. Hàng loạt bài quảng bá – nhiều trong số đó là review trả phí – đã giới thiệu sản phẩm là “cao cấp”, “dành riêng cho mẹ bầu và trẻ nhỏ”. Nhưng thực chất, thành phần hoàn toàn không đúng như công bố và chất lượng kém, đẩy người tiêu dùng vào vòng nguy hiểm.

Vụ việc sữa giả  -  đánh mất niềm tin cuối cùng của người tiêu dùng vào review KOC - KOL

Mặc dù hậu quả nghiêm trọng, trách nhiệm pháp lý với những cá nhân thực hiện các bài review trả phí chưa được xác lập rõ ràng. Các KOL – KOC thường né tránh trách nhiệm bằng cách gắn mác "chia sẻ cá nhân", đẩy toàn bộ rủi ro về phía người tiêu dùng. Pháp luật hiện hành vẫn còn thiếu chế tài cụ thể cho loại hình review trả phí này.

Một xã hội lành mạnh không thể để tình trạng "review vô tội vạ, hậu quả tự chịu" kéo dài. Nếu không có những quy chuẩn đạo đức và cơ chế pháp lý rõ ràng hơn, niềm tin xã hội sẽ tiếp tục bị bào mòn, và người yếu thế nhất sẽ vẫn là những người chịu thiệt thòi nhất

4. Khi chia sẻ thật lòng bị thay thế bằng diễn xuất có kịch bản

Bản chất của việc review từng là sự chia sẻ chân thực, dựa trên kinh nghiệm cá nhân. Tuy nhiên, trong thế giới ngày nay, khi "diễn xuất theo hợp đồng" trở thành chuẩn mực của nhiều KOL và TikToker, chúng ta phải tự hỏi: đạo đức truyền thông đang ở đâu? Niềm tin của người tiêu dùng đang dần bị bào mòn khi những "tiếng nói thật lòng" bị thay thế bởi các nội dung được soạn sẵn theo hợp đồng quảng cáo được dàn dựng - Review trả phí

Điều này tạo ra một hệ sinh thái truyền thông thiếu minh bạch, nơi mà lòng tin bị đánh đổi cho các hợp đồng quảng cáo, lượt xem và lợi nhuận ngắn hạn. Việc các KOL hay TikToker chỉ tập trung vào việc thu hút sự chú ý mà không quan tâm đến trách nhiệm truyền tải thông tin chân thật đã khiến cho niềm tin của người tiêu dùng trở nên mỏng manh hơn bao giờ hết.

Những kịch bản review trả phí để "Lùa gà" ngày càng tinh vi, khó lường
lôi kéo nhiều người trẻ thiếu nhận thức tham gia

Giá trị thực sự của một người chia sẻ không nằm ở số lượng người theo dõi hay độ nổi tiếng, mà nằm ở lòng trung thực và tinh thần trách nhiệm với cộng đồng. Khi những lời chia sẻ từ trái tim bị thay thế bởi "kịch bản" và "diễn xuất" từ review trả phí, người tiêu dùng không chỉ mất niềm tin mà còn đối mặt với những quyết định sai lầm khi lựa chọn sản phẩm, dịch vụ. Một xã hội lành mạnh không thể dựa vào những tiếng nói vô hồn, mà cần đến sự thật và trách nhiệm trong mỗi lời chia sẻ.

Như đã phân tích, sự tràn lan của các review trả phí đang làm lung lay niềm tin người tiêu dùng và khiến họ khó có thể phân biệt đâu là thông tin đáng tin cậy. Để bảo vệ quyền lợi của mình, người tiêu dùng cần phải cảnh giác hơn với những review trả phí xuất hiện mỗi ngày. Chỉ khi các KOL và KOC thực sự phục hồi được sự trung thực trong các đánh giá của mình, niềm tin người tiêu dùng mới có thể được khôi phục và bảo vệ.

Tài liệu tham khảo:

Bài viết trong nước:
1. "Người tiêu dùng và hiểm họa từ quảng cáo sai sự thật trên mạng xã hội", Báo Thanh niên (...)
2. "KOL review sai sự thật: Trách nhiệm pháp lý và khoảng trống cần lấp", Vietnamnet (...)
3. "Mặt tối của nghề KOL: Khi tiền bạc đánh đổi niềm tin", VnExpress (...)

Bài viết nước ngoài:
1. "The Changing Face of Consumer Trust", Edelman Trust Barometer 2024 (...)
2. "Emotional Purchase and the Impact of Influencer Marketing", Journal of Consumer Research (...)
3. "The Ethics of Influencer Marketing: Challenges and Opportunities", Forbes (...)